نام چند شهر

سه‏شنبه ١٧/مهر/١٣٨۶ -٩/اکتبر/٢٠٠٧

شهر اورمیه را اغلب ارومیه می‏گویند در حالی که اصل آن اورمیه (Urmiah) به معنای شهر آب است. اور در زبان‏های سامی به معنای شهر و میه همریشه با ماء عربی به معنای آب است. همین طور شهر اورشلیم که به معنای شهر آرامش‏دار یا صلح‏آمیز است. (شلیم عبری همان سلیم عربی است. شلوم عبری نیز سلام عربی است به معنای صلح و آرامش)

الیگودرز: گویا در اصل آل گودرز بوده است. و گودرز پدر گیو پهلوان افسانه‏ای شاهنامه است. البته گیو نام یکی از خاندان‏های مهم ایرانی در زمان ساسانیان نیز بوده است.

بروجرد: در اصل پیروزگرد یعنی شهری که پیروز ساخته است. بعد به بروگرد و بروجرد تبدیل شده است. اهالی آنجا هنوز به آن بروگرد می‏گویند.

بوموسا: که به اشتباه ابوموسی نوشته می‏شود در اصل نام پارسی است به معنای سرزمین سبز. بوم سا = بوم سو = بوم سوز = بوم سبز. مردم جنوب آن را هنوز بوموسا می‏گویند. (نوشته‏ی قدیمی در این باره)

ری: در اصل رگا (Rhagae) بوده به معنای شهر. که بعد گ به ی تبدیل شده است.
نمونه‏ی دیگری از این تغییر گ به ی در تبدیل سگستان (سکاستان=استان سکاها) به سیستان است.
و نیز بَغستان (Baghestan) یا بگستان (Bagestan) به معنای جایگاه بَغ یا خدا به بیستان یا بیستون (Bistun) امروزی در کرمانشاه. که جایگاه سنگ‏نبشته‏ی معروف و مهم داریوش بزرگ هخامنشی و نیز آثاری از دوران ساسانیان است.

تبدیل «ان» به «ون» در زبان پارسی سابقه‏ی طولانی دارد که در لهجه‏ی تهرانی و اصفهانی هنوز برجا و فراوان است. مثال مشهور آن از رودکی برجاست:
بوی جوی مولیان آید همی ----------- یاد یار مهربان آید همی
که مولیان در اصل موالیان بوده است.

ساری: سا همان ساو یا سُو یا سُوز است به معنای سبز. ری نیز یعنی شهر. ساری = شهر سبز.

مراغه: یکی از ریشه‏های آن «مِه رگا» به معنای شهر بزرگ است.

نیشابور که به صورت نِیشابور خوانده می‏شود در اصل نیوشاپور بوده است به معنای شاپور دلیر. نیو (بر وزن گیو) به معنای دلیر و شاپور نیز همان شاپور یکم ساسانی پسر اردشیر بابکان بنیانگذار سلسله‏ی ساسانیان است.