عقده‌ی اسکندر

پنج‌شنبه ۲۰/دی/۱۳۸۶ - ۱۰/ژانویه/۲۰۰۸

از زمان شاهنشاهی پارسیان هخامنشی، یونانیان حسرت و رشک قلمروی آنان را داشتند. گویا اسکندر مقدونی این آرزو را برای مدت کوتاهی برآورده کرد. گرچه برخی رسیدن اسکندر به هندوستان را افسانه پنداشته و می‌گویند اسکندر از استان پارس به آن سوتر نرفت و جنگی که می‌گویند وی در هند کرد در واقع در «هندیگان» یا هندیجان در خوزستان بوده است.

اما پس از مرگ اسکندر «امپراتوری هلنی» فروپاشید و بین سرداران اسکندر تقسیم شد. پس از وی اروپاییان فراوانی تلاش کردند کار او را تکرار کنند به صورتی که به نظر من این کار به صورت «عقده‌ی اسکندر» درآمده است.

اشکانیان ایرانی سلوکیان یونانی را پس از ۸۵ سال حکومت از ایران بیرون راندند و دوباره حکومت به دست ایرانیان افتاد. رومیان که یونانیان را شکست داده و قدرت جدید اروپا شده بودند همواره این آرزو را داشتند. اما رومیان هم از اشکانیان شکست خوردند و هم از ساسانیان و با آن که بیشتر اروپای آن روز و شمال آفریقا را گرفتند نتوانستند از رود فرات و میان‌رودان این سوتر بیایند.

«مارک آنتونی» و «کراسوس» سرداران رومی نیز قصد تکرار کار اسکندر مقدونی را داشتند اما به دست اشکانیان شکست سنگینی خوردند به طوری که کراسوس به دست «رستم سورن-پهلو» معروف به سورنا کشته شد و تمامی سپاهش تارومار شدند. سپاه مارک آنتونی نیز سرنوشت مشابهی داشت اما خودش توانست به روم برگردد.

به نوشته‌ی جورج راولینسون، «جولیان مرتد» (Julian the Apostate) امپراتور روم با خواندن کارهای اسکندر قصد تکرار آن را داشت. اما در حال عقب‌نشینی پس از نبردی با سپاه شاپور ساسانی در کنار فرات کشته شد.

پس از فروپاشی ساسانیان نیز مسلمانان مانع از دست‌یابی اروپاییان به شرق شدند. ترکان عثمانی پس از آن که در سال ۱۴۵۲ م./۸۳۱ خ. شهر «قسطنطنیه» یا کنستانتین‌آباد را گرفتند نه تنها مانع از دستیابی اروپاییان به شرق شدند بلکه تا قلب اروپا و پشت دروازه‌های شهر وین، پایتخت امپراتوری اتریش، پیش رفته و آنجا را شهربند (محاصره) کردند.

تا این که در سده‌ی هژدهم م./دوازدهم خ. سردار فرانسوی به نام «ناپلئون بناپارته» که به امپراتوری فرانسه رسیده بود با لشکری به مصر حمله کرد و آنجا را از دست ترکان عثمانی درآورد. گویا ناپلئون نیز رویای اسکندر شدن را داشت.