سیف فرغانی

یک‌شنبه ٢٠/آبان/١٣٨۶ - ١١/نوامبر/٢٠٠٧

سیف فرغانی از شاعران بزرگ سده‌ی هفتم و هشتم قمری است. اصل وی از شهر فرغانه در فرارود (ماوراءالنهر) بود. فرغانه زمانی بخشی از تاجیکستان بود اما روس‌ها در دهه‌ی ۱۹۲۰ م./۱۳۰۰ خ. راستای سیاست‌های خود آن را مانند سمرقند و بخارا به ازبکستان دادند. دره‌ی فرغانه از دیرباز جز سرزمین ایرانیان بوده است.

سیف فرغانی در زمان هجوم و تازش مغولان زندگی می‌کرد و شاهد اوضاع نابسامان و پریشان ایرانیان بود. قصیده‌ی زیر از معروف‌ترین شعرهای او در همین زمینه است:

هم مرگ بر جهان شما نیز بگذرد ----------------------- هم رونق زمان شما نیز بگذرد
وین بوم محنت از پی آن تا کند خراب ------------------- بر دولت آشیان شما نیز بگذرد
باد خزان نکبت ایام ناگهان ----------------- بر باغ و بوستان شما نیز بگذرد
آب اجل که هست گلوگیر خاص و عام -------------- بر حلق و بر دهان شما نیز بگذرد
ای تیغتان چو نیزه برای ستم دراز ----------------- این تیزی سنان شما نیز بگذرد
چون داد عادلان به جهان در بقا نکرد ----------------- بیداد ظالمان شما نیز بگذرد
در مملکت چو غرش شیران گذشت و رفت ---------------- این عوعو سگان شما نیز بگذرد
آن کس که اسب داشت غبارش فرو نشست ------------- گرد سم خران شما نیز بگذرد
بادی که در زمانه بسی شمع‌ها بکشت ----------- هم بر چراغدان شما نیز بگذرد
زین کاروان‌سرای بسی کاروان گذشت ------------ ناچار کاروان شما نیز بگذرد
ای مفتخر به طالع مسعود خویشتن -------------- تاثیر اختران شما نیز بگذرد
این نوبت از کسان به شما ناکسان رسید ---------- نوبت ز ناکسان شما نیز بگذرد
بیش از دو روز بود از آن دگر کسان ------------ بعد از دو روز از آن شما نیز بگذرد
بر تیر جورتان ز تحمل سپر کنیم ----------------- تا سختی کمان شما نیز بگذرد
در باغ دولت دگران بود مدتی ----------------- این گل، ز گلستان شما نیز بگذرد
آبی است ایستاده درین خانه مال و جاه --------------- این آب ناروان شما نیز بگذرد
ای تو رمه سپرده به چوپان گرگ طبع --------------- این گرگی شبان شما نیز بگذرد
پیل فنا که شاه بقا مات حکم اوست ---------------- هم بر پیادگان شما نیز بگذرد
ای دوستان خواهم که به نیکی دعای سیف ---------------- یک روز بر زبان شما نیز بگذرد

بوم: جغد، نشان ویرانی