ساموئل جردن

سه‌شنبه ۱۹/شهریور/۱۳۸۷ - ۹/سپتامبر/۲۰۰۸

برای من جای پرسش بود که چرا نام خیابانی در تهران «جُردن» است. فکر می‌کردم جردن که انگلیسی «اردن» است چه ربطی بدانجا دارد. نه سفارت اردن آنجاست نه چیز دیگری. تا این که این هفته دوستی برایم نشانی صفحه‌ای از ویکی‌پدیا را فرستاد که خلاصه‌ای از آن را برایتان می‌‌نویسم:

ساموئل مارتین جردن (Samuel Martin Jordan) در سال ۱۸۷۱ م / ۱۲۵۰ خ در نزدیکی شهر یورک در ایالت پنسیلوانیای امریکا زاده شد. وی سال ۱۸۹۸ م / ۱۲۷۷ خ درجه‌ی استادی علوم الاهی را از دانشگاه پرینستون دریافت کرد. جردن در سال ۱۸۹۸ م / ۱۲۷۷ خ در سن ۲۷ سالگی به ایران آمد و یک سال بعد رییس مدرسه‌ی امریکایی (بعدها دبیرستان البرز) در تهران شد. در سال ۱۹۱۳ م / ۱۲۹۲ خ با راه‌اندازی کلاس‌های باقی‌مانده، دوره‌ی دوازده ساله‌ی دبیرستان کامل شد. در سال ۱۹۱۸ م / ۱۲۹۷ خ نخستین ساختمان شبانه‌روزی که در آن زمان، تالار مک‌کورمیک (McCormick Hall) نامیده می‌شد و یک ساختمان دیگر پایان یافت. او بنیان‌گذار و سازنده‌ی دبیرستان البرز و مدرسه‌ی دخترانه‌ی آمریکایی تهران است و از سال ۱۸۹۹ تا سال ۱۹۴۰ ریاست کالج آمریکایی تهران (دبیرستان البرز) را به عهده داشت.


دکتر ساموئل مارتین جردن

جردن به پاس خدمات فرهنگی خود در کالج البرز، دو نشان از دولت ایران دریافت کرد:
۱) در سال ۱۹۲۱ م / ۱۳۰۰ خ، نشان و مدال درجه دوم علمی
۲) در سال ۱۹۴۰ م / ۱۳۱۹ خ، نشان درجه یک علمی (به همراه همسرش)

وی در سال ۱۹۳۵ م / ۱۳۱۴ خ از کالج واشنگتن و جفرسون درجه‌ی دکتری حقوق گرفت. دکتر جردن، در سال ۱۹۴۰ م / ۱۳۱۹ خ پس از ۴۲ سال زندگی در ایران در سن ۶۹ سالگی به امریکا بازگشت. او ایران را وطن دوم خود می‌نامید و همواره از آن به نیکی یاد می‌کرد. وی در سال ۱۹۴۴ م / ۱۳۲۳ خ دوباره به ایران آمد و مورد استقبال شاگردان و دوستدارانش قرار گرفت. دکتر جردن در سال ۱۹۵۴ م / ۱۳۳۳ خ، در سن ۸۱ سالگى در آمريكا درگذشت.

در واقع بزرگراهی در تهران که امروزه «بزرگراه آفریقا» نامیده می‌شود پیش از انقلاب به یادبود وی «خیابان جردن» نام داشت. این نام هنوز هم در میان مردم کاربرد دارد.

زنده‌یاد استاد محمدتقی بهار (ملک الشعرا) نیز دو شعر زیر را برای دکتر جردن سروده است:

تا کشور ما جایگه جردن شد -------------- بس خارستان کز مددش گلشن شد
این باغ هنر که دور از او بود، کنون‏ ---------- چشمش به جمال باغبان روشن شد
و نیز:
نادانی چیست جز به غفلت مُردن؟ ----------- باید به علاج از این مرض جان بردن
گفتم که طبیب درد نادانی کیست؟ ------------- پیر خردم گفت كه: «جُردن! جُردن!»

از گفته‌های دکتر جردن خطاب به دانش‌آموزان ایرانی:

- بچه‏ها! مملكت شما سابقه‌ی درخشانى داشته است. بازگشت به آن روزگار درخشش، بستگى به همت و شجاعت و كوشش شما دارد. اميدوارم حرف من در گوش و قلب شما باشد و براى ملت و كشورتان مفيد واقع شويد.
- من میلیونر هستم زیرا هزاران فرزند دارم که هر کدام برای من، برای ایران و برای دنیا میلیونها ارزش دارند.

دکتر فریبرز مسیح، از ایرانیان برجسته و موفق ساکن امریکا، نیز در بنیان‌گذاری مرکزی در دانشگاه کالیفرنیا - ارواین (UC Irvine) سهم داشته که «مرکز مطالعات و فرهنگ ایرانی دکتر جردن» نامیده شده است.

خاستگاه: درآیه‌ی دکتر ساموئل مارتین جردن در ویکی‌پدیای انگلیسی و پارسی.