تاريخ عثماني

جمعه ١٧/فروردين/١٣٨٦-٦/اپريل/٢٠٠٧

متاسفانه در نظام آموزشي ايران نه تنها تاريخ ايران آموزش داده نمي‏شود و تنها به دوران قاجار و پيمان‏هاي ننگين گلستان و تركمان‏چاي بسنده مي‏شود. از تاريخ جهان و منطقه نيز سخني به ميان نمي‏آيد.

من چيز زيادي از تاريخ امپراتوري عثماني نمي‏دانستم تا اين كه سال گذشته متوجه شدم چقدر نمي‏دانم. از اين رو كمي مطالعه كردم و متوجه شدم كه:

گروهي از تركان به سركردگي ارطغرل در سال ١٠٧١ ميلادي/٤٥٠ خورشيدي در نبرد ملازگرد در ركاب سلجوقيان روم (آسياي كهتر يا آناتولي) جنگيدند. بعدها رهبري آنان به عثمان پسر ارطغرل رسيد و از آن به بعد به نام تركان عثماني (عثمانلو) معروف شدند. آنان بر اثر جنگ‏هاي متعدد قدرت بيشتري به دست آورده و به تدريج جايگزين سلجوقيان روم شدند. سپس در سال ١٤٥٣ ميلادي/٨٣٢ خورشيدي/٨٥٦ قمري سلطان محمد عثماني توانست شهر كنستانتين‏آباد يا قسطنطنيه پايتخت امپراتوري روم شرقي را فتح كند و از اين رو به سلطان محمد فاتح معروف شد.

پس از قدرت‏گيري تركان عثماني، تاريخ نويسان آنان داستاني ساختند به نام روياي عثمان. به اين شكل كه عثمان پسر ارطغرل در خواب ديد كه از شكمش درختي سبز شد و هلال ماه را ديد. و تفسير آن چنين بود كه از نسل عثمان شاهي برخواهند خاست كه اسلام را گسترش مي‏دهند.

بعد از فتح قسطنطنيه، پيشروي تركان عثماني در اروپا شروع شد و توانستند يونان و بالكان و شرق اروپا را زير نفوذ خود درآورند. در همين زمان بود كه مردم بوسني و هرزه گوين مسلمان شدند. اين پيشروي ادامه يافت و تركان در سده‏ي هفدهم ميلادي در سال ١٦٨٣ ميلادي/١٠٦١ خورشيدي/١٠٩١ قمري تا پشت دروازه‏هاي شهر وين پايتخت پادشاهي هابسبرگ در اتريش رسيدند و وين را محاصره كردند اما اين شهربند موفقيت‏آميز نبود و تركان دست خالي برگشتند.

در سده‏ي نوزدهم ميلادي افول امپراتوري عثماني شروع شد. پس از يك رشته اصلاحات (در اصطلاح تركي: تنظيمات) در سال‏هاي ١٨٣٩ تا ١٨٧٦ ميلادي/١٢١٧ تا ١٢٥٤ خورشيدي) ديگر دوام امپراتوري مشكل شده بود. تا اين كه پس از جنگ جهاني اول امپراتوري عثماني منحل شد.

اروپاييان كه پس از محاصره‏ي وين تلاش خود را براي شكست عثماني شروع كرده بودند توانستند پس از چند سده مبارزه و پس از پايان جنگ جهاني اول، در سال ١٩١٨ امپراتوري عثماني را بين خود تقسيم كنند. بخش‏هايي به بريتانيا و بخش‏هايي به فرانسه رسيد. تركيه به عنوان جمهوري اعلام استقلال كرد. سلطان‏هاي عثماني خود پس از شكست خلافت فاطميان مصر خود را خليفه‏ي مسلمانان اعلام كرده بودند. پس از اعلام جمهوري، مصطفا كمال پاشا سلطان عثماني را از خلافت نيز عزل كرد و بساط اين دولت به كلي از صفحه‏ي تاريخ برچيده شد.

اين نوشته خلاصه‏اي خيلي كوتاهي بود از كتابي به نام ”روياي عثمان“ نوشته‏ي يك خانم امريكايي به نام كارولين فينكل كه مي‏توانيد در وبگاه آمازون آن را ببينيد.



در برخورد بين دولت عثماني و اروپا يكي از مهم‏ترين نقاط تاريخي از ديد اروپاييان نبرد دريايي لوپانتو است. ناخداي بازنشسته حميد كجوري در وبلاگ خود در اين باره مطالب جالبي نوشته است به اين نشاني:
بخش يكم: درآمد
بخش دوم: نيروي دريايي عثماني
بخش سوم: انگيزيسيون
بخش چهارم: اتحاد مقدس
بخش پنجم: شناورهاي جنگي در قرون وسطا
بخش ششم: پاروزنان قرون وسطا
بخش هفتم: جنگ و پايان كار
بخش هشتم: تصويرها

اتحاديه‏ي مقدس (Holy League) اروپا توانست در اين نبرد براي نحستين بار سپاه عثماني را شكست دهد و اسطوره‏ي شكست‏ناپذيري عثماني باطل شد. البته اين شكست براي عثماني چندان اهميتي نداشت و در مدت كوتاهي پس از لوپانتو دوباره اروپاييان را شكست دادند.