ارداویرازنامگ

سه‌شنبه ۱۰/شهریور/۱۳۸۸ - ۱/سپتامبر/۲۰۰۹

امروز می‌خواهم کتابی را معرفی کنم که جزو آثار زبان پارسی میانه یا پهلوی است.



نام کتاب: ارداویرازنامگ یا کمدی الاهی ایرانی (Arda Wiraz Namag: The Iranian 'Divina Commedia')
نویسنده: فریدون وهمن (Fereydoun Vahman)
ناشر: انتشارات کورزان (Curzon)
سال: ۱۹۸۶ م. / ۱۳۶۵ خ.
صفحه: ۳۲۶

نام کتاب را «ارداویراف نامگ» یا «ارداویرافنامه» هم نوشته‌اند. اردا یا ارتا به معنی راستکار یا درستکار و پرهیزگار است. ویراز یا ویراف نام هیربدی است که داستان از زبان او است. در یک جمله می‌توان گفت که داستان کتاب عبارت است از سفر روحانی ویراز به بهشت و دوزخ و دیدن زندگی ابدی نیکوکاران و عذاب و پادافراه بدکاران و بازگویی آن برای تربیت دینی دینداران.

کمدی الاهی نیز کتابی است که دانته آلیگیه‌ری (Dante Alighieri) شاعر معروف ایتالیایی در سده‌ی ۱۳ و ۱۴ م. نوشت و آن هم شرح سفری روحانی به جهان دیگر است و از سه بخش به نام‌های بهشت و برزخ و دوزخ تشکیل شده است.

این نسخه از کتاب «اردا ویراز نامگ» به مجموعه‌ی کتاب‌های «موسسه‌ی اسکاندیناوی مطالعات آسیایی» (Scandinavian Institute of Asian Studies) تعلق دارد و بر پایه‌ی سه دست‌نویس و یک نسخه‌ی چاپی تهیه شده است. این سرچشمه‌ها عبارتند از:
۱- دست‌نویس کتابخانه‌ی شاهی دانمارک در شهر کپنهاگ که شماره رمز آن K20 است.
۲- دست‌نویس کپنهاگ که شماره رمز آن K26 است.
۳- دست‌نویس متعلق به مارتین هیگ (Martin Haug)، خاورشناس معروف آلمانی، در شهر مونیخ.
۴- نسخه‌ی چاپی به کوشش مارتین هیگ

کتاب، گذشته از پیشگفتار و شرح نسخه‌ها و نمایه (index)، از پنج بخش اصلی تشکیل می‌شود:
۱- بخش اول (ص ۱۷ تا ۷۴) شامل عکس تمام صفحه‌های دست‌نویس اصلی است.
۲- بخش دوم (ص ۷۶ تا ۱۸۷) عبارت است از ترانویسی متن پهلوی با حرف‌های انگلیسی
۳- بخش سوم (ص ۱۹۰ تا ۲۱۹) ترجمه‌ی انگلیسی متن پهلوی است
۴- بخش چهارم (ص ۲۲۱ تا ۲۵۶) شامل توضیح و تفسیر است
۵- بخش آخر (ص ۲۵۹ تا ۲۷۸) هم واژه‌نامه‌ی پهلوی به انگلیسی است.


دکتر فریدون وهمن در زمان نگارش این کتاب دانشیار در موسسه‌ی واژه‌شناسی (philology) خاوری در دانشگاه کپنهاگ دانمارک بوده است.