راهنمای جامع پاسارگاد

آدینه ۳۰/امرداد/۱۳۸۸ - ۲۱/آگوست/۲۰۰۹

چندی پیش کتابی خریدم نوشته‌ی شادروان استاد دکتر علیرضا شاپور شهبازی به نام «راهنمای جامع پاسارگاد».



نام کتاب: راهنمای جامع پاسارگاد
نویسنده: علیرضا شاپور شهبازی
سال انتشار: ۱۳۷۹ خ. / ۲۰۰۰ م.
ناشر: بنیاد فارس‌شناسی، شیراز
صفحه: ۱۴۵

این کتاب از پنج فصل تشکیل شده که عنوان آنها چنین است:

۱- نام و جایگاه پاسارگاد
۲- طرحی کلی آثار و سازندگان آنها
۳- آثار هخامنشی پاسارگاد
۴- آثار دیگر دشت مرغاب
۵- تاریخچه‌ای از مطالعات پیرامون پاسارگاد

در پایان کتاب نیز تصویرهای رنگی با کاغذ مرغوب (گلاسه) از تک تک بناها و آثار دشت پاسارگاد دیده می‌شود.

آثاری که در این کتاب معرفی و بررسی شده‌اند عبارتند از:
- آرامگاه کوروش بزرگ
- کاخ بار
- کاخ دروازه
- نقش انسان بالدار
- بوستان پاسارگاد
- کاخ نشیمن
- زندان سلیمان (قبر کمبوجیه)
- تل تخت یا تخت سلیمان
- سکوهای نیایش
- تپه‌های پیش از تاریخ
- تنگ بلاغی
- کاروانسرای مظفری
- مسجد اتابکی

شادروان دکتر علیرضا شاپور شهبازی (زاده: ۱۳۲۱ شیراز، مرگ: ۱۳۸۵) از استادان برجسته در زمینه‌ی تاریخ ایران باستان و به ویژه دوران هخامنشی بود. مزار وی در حافظیه‌ی شیراز است.


علیرضا شاپور شهبازی

وی در پیشگفتار دلیل‌های چندی برای اهمیت پاسارگاد برمی‌شمارد از جمله این که پاسارگاد نخستین نماد شکوفایی هنرهای رازیگری (معماری)، پیکرتراشی، رنگ‌آمیزی و شبیه‌سازی در دوران هخامنشی را در خود نگه داشته و الگوی پارسه (تخت جمشید) شده است. بدون شناخت پاسارگاد دریافتن رازهای پارسه میسر نمی‌شود.

در زمان ما درباره‌ی پاسارگاد پیشتر سه اثر مستقل نوشته شده است:

- رساله‌ی پایان‌نامه‌ی دکتری ارنست هرتسفلد آلمانی به سال ۱۹۰۸ م. / ۱۲۸۷ خ. در ۶۸ صفحه که نوشته‌های جهانگردان اروپایی از سده‌ی پانزده میلادی (دوران صفوی) به بعد را بررسی کرده است.

- دومین تحقیق مستقل درباره‌ی پاسارگاد را شادروان علی سامی که در سال ۱۳۳۰ خ. / ۱۹۵۱ م. منتشر شد. کتاب سامی «پاسارگاد یا قدیمی‌ترین پایتخت کشور شاهنشاهی ایران» نام داشت. سامی از سال ۱۳۲۸ تا ۱۳۳۴ سرپرست آثار پارسه و پاسارگاد بود. کتاب سامی شامل مطالب دست اول و کاوش‌های شخصی او در پاسارگاد است. این کتاب را رالف نورمن شارپ در سال ۱۹۵۶ م. به انگلیسی ترجمه کرد و در دسترس فرنگیان نهاد.

- سومین اثر نوشته‌ی دیوید استروناخ است که در سال ۱۹۷۸ م. / ۱۳۵۷ خ. منتشر شد و حاصل بررسی‌های باستان‌شناختی و شرح یافته‌های کاوش بین سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳ م. است. استروناخ علاوه بر آثار دوران هخامنشی، آثار دوران سلوکیان و ساسانیان در پاسارگاد را نیز بررسی می‌کند.

استاد شهبازی از این سه اثر پژوهشی استفاده کرده تا راهنمای جامع و عمومی و مناسب برای خوانندگان علاقه‌مند غیرکارشناس و بازدیدکنندگان از پاسارگاد فراهم کند و در این کار موفق بوده است.