رداي دانش آموختگان

يك‏‏شنبه ٥/شهريور/١٣٨٦-٢٦/آگوست/٢٠٠٧

چند وقت است كه يك رايانامه (اي-ميل) سرگردان در بين ايرانيان در حال گردش است و در چند وبلاگ و حتا روزنامه‏ي ايراني خارج كشور نيز چاپ شده است در مورد رداي دانش آموختگان (فارغ التحصيلان). متاسفانه دوستان تحصيل‏كرده نيز بدون هيچ گونه تامل و فكري در درستي چنين حرف‏هايي صرفا به ارسال و بازنشر آن دست مي‏زنند. اين صورت هم متن مزبور:

ردای پدر علم جهان
یك نمونه دیگر از ارزش‏های ایرانی كه خود ما آن را نمی‏شناسیم رداي فارغ التحصيلي است. لابد تا به حال شما هم دیده‏اید وقتی یك دانشجو در دانشگاه‏های خارج می‏خواهد مدرك دكترای خود را بگیرد، یك لباس بلند مشكی به تن او می‏كنند و یك كلاه چهارگوش كه از یك گوشه آن یك منگوله آویزان است بر سر او می‏گذارند و بعد او لوح فارغ‏التحصیلی را می‏خواند. هنگامي كه از ما سوال مي‏شود كه این لباس و كلاه چیست؟ پاسخ مي‏دهیم این لباس شیطونك است كه اینها تنشان می‏كنند!
اما هنگامي كه از يك اروپایی یا ژاپنی و یا حتی آمریكایی سوال شود این لباس چیست كه شما تن فارغ التحصیلان‏تان می‏كنید؟ می‏گویند ما به احترام «آوی سنت» (پور سینا) پدر علم جهان این لباس را به صورت نمادین مي‏پوشیم. آنها به احترام «آوی سنت» كه همان «ابن سینا»ی ماست كه لباس بلند رداگونه می پوشیده، این لباس را تن دانشمندان خود می‏كنند. آن كلاه هم نشانه همان دستار است (کمی فانتزی شده) و منگوله آن نمادی از گوشه دستار خراسانی كه ما ایرانی‏ها در قدیم از گوشه دستار آویزان می‏كردیم و به دوش می‏انداختیم.
در اروپا و آمریكا علامت یك آدم برجسته و دانش آموخته را لباس و كلاه ابن سینا می‏گذارند، ولی ما خودمان نمی‏دانیم. باورتان می شود؟!

من هم در جواب مي‏گويم نه. باورم نمي‏شود. زيرا
١) اين مطلب هيچ منبع و مرجع معتبري براي اين ادعا نقل نكرده است.
٢) اين لباس تنها مخصوص مدرك دكتري نيست. بلكه براي كارداني (فوق ديپلم) و كارشناسي (ليسانس) هم مي‏توان آن را پوشيد!
٣) چه كسي مي‏گويد اين لباس شيطونك است؟
٤) منظور از ”حتا“ در اين جمله يعني چه؟ ”اگر از يك اروپايي يا ژاپني و يا حتا امريكايي سئوال شود“.
٥) آوي سنت در هيچ زباني پورسينا نيست. نام پور سينا در زبان انگليسي اويسنا (Avicenna) است در فرانسوي هم اويسن (Avicenne).
٦) چه كسي گفته است كه پورسينا پدر علم جهان است؟ شهرت پورسينا در غرب به خاطر پزشكي است.
٧) به فرض هم كه رداي فارغ التحصيلي رداي ابن سينا باشد. همان طور كه در همين متن گفته شده اين لباس پوشش همه‏ي ايرانيان (به ويژه در خراسان) بوده است نه لباس مخصوص شخص پورسينا. چرا نگوييم لباس عمر خيام نيشابوري، يا هر خراساني گمنام ديگر؟
٨) باز هم به فرض كه اين لباس پورسينا باشد، كجاي اين موضوع يك ”ارزش ايراني“ است و جاي افتخار دارد؟ باز اگر مي‏گفتند تا سال‏هاي ١٦٠٠ ميلادي كتاب‏هاي پورسينا در دانشگاه‏هاي اروپا به عنوان مرجع و كتاب آموزش پزشكي به كار مي‏رفت جاي افتخار بود.
٩) من يك جستجوي ساده و سرسري در اينترنت كردم اما هيج جايي نگفته بودند كه اين لباس از آن پورسينا بوده است.
١٠) مي‏گويند بهترين راه خراب كردن يك چيز بد دفاع كردن از آن است. اين هم يك نمونه براي دفاع از ارزش‏هاي ايراني!

متاسفانه برخي از اين دست ايرانيان به خود زحمت نمي‏دهند پارسي را درست صحبت كنند يا به فرزندان‏شان در خارج از ايران پارسي صحبت كردن را نياموخته‏اند و از اين بابت شرمنده نيستند. آن وقت به چيز ثابت نشده و (به نظر من) بي‏پايه‏اي مانند اين داستان افتخار مي‏كنند.