Monday, February 12, 2007

مغان و تولد مسيح

دوشنبه ٢٣/بهمن/١٣٨۵ - ١٢/فوريه/٢٠٠٧

در انجیل مسیحیان نقل است که روزی که عیسای مسیح به دنیا آمد چند مغ ایرانی به یهودیه آمدند و گفتند که کجاست پادشاه یهود که ما ستاره‏اش را در آسمان دیده‏ایم و آمده‏ایم به او ادای احترام کنیم.

این هم متن اصلی از انجیل متا باب دوم بند یکم:

و چون عیسی در ایام هیرودیس پادشاه در بیت لحم یهودیه تولد یافت ناگاه مجوسی چند از مشرق به اورشلیم آمده گفتند: کجاست آن مولود که پادشاه یهود است زیرا که ستاره او را در مشرق دیده‌ایم و برای پرستش او آمده‏ایم.

یا در ترجمه‏ی دیگر:
عیسی در زمان سلطنت هیرودیس در بیت لحم در یهودیه به دنیا آمد. در آن هنگام چند مجوس ستاره‏شناس از مشرق زمین به اورشلیم آمده پرسیدند: کجاست آن کودکی که باید پادشاه یهود گردد؟ ما ستاره او را در سرزمین‏های دوردست شرق دیده‏ایم و آمده‏ایم تا او را پرستش کنیم.

در آن زمان شاهنشاهی پارتیان (اشکانیان) ایرانی و امپراتوری روم دو ابرقدرت جهان بودند و یهودیه زیر فرمان روم بود. شاید مسیحیان برای اعتبار بخشیدن به پیامبر خود این داستان را نقل کرده‏اند. (مثل چند سال پیش که برخی برای توجیه فرار فرزندشان به امریکای جهانخوار و ادعای اعتبار علمی برای فرزند خود گفتند ناسا او را دزدیده است.)

یونانیان و رومیان به خاطر ارتباط با ایران معنای مغ را می‏دانستند. مغ در لاتین مگوس (magus) گفته می‏شود و جمع آن به صورت مجای (magi) است. اما چون این اصطلاح برای اروپاییان سده‏های بعد ناآشنا بوده در ترجمه‏هایی که از انجیل یونانی و لاتین به زبان‏های اروپایی شد به جای آن عبارت توضیحی آمده است. در ترجمه‏های انگلیسی گاه همین مغ و بیشتر «خردمندان شرقی» (Wise Men from the East) آمده است.

در ترجمه‏ی انتشارات گیدیونز (Gideons) واژه‏ی magi آمده و در پانوشت توضیح آمده «طبقه‏ای از خردمندان ویژه‏کار در ستاره‏شناسی، طالع‏بینی و علوم طبیعی»
a caste of wise men specializing in astronomy, astrology and natural sciences
بدون هیچ گونه اشاره به ایران.

در ترجمه‏ی جیمز شاه (King James Version=KJV) نیز Wise Men from the East آمده است.

در ترجمه‏ی فرانسه نیز «مغان خاوری» (les mages de l'orient) آمده است و یا «پادشاهان مغ» (les rois mages).

در هیچ یک از این ترجمه‏ها حرفی از تعداد این مغان زده نشده اما در فرهنگ شفاهی و نقاشی‏های مذهبی مسیحی معمولا تعداد آنان سه نفر گفته و نشان داده می‏شود. نام آنان نیز گاسپر یا جاسپر، ملچیور و بالتازار گفته شده است. (Gaspar/Jaspar ،Melchior، Balthasar)

مارکو پولو نیز در سفرنامه‏اش نوشته «وقتی به پارسه [ایران] رسیدم سراغ آرامگاه سه پادشاه مغی را گرفتم که برای پرستش آقای‏مان عیسای مسیح آمدند. اما هیچ کس از آنان خبری نداشت.» و از این بی‏خبری تعجب می‏کند. وی سپس ادعا می‏کند که مزار آنان را در شهر ساوه یا به قول وی سابا (Saba) زیارت کرده و شرحی هم از آرامگاه می‏دهد.

همان طور که می‏دانیم زبان عیسا و یارانش در یهودیه زبان آرامی بود که از زبان‏های هم‏خانواده با عربی و عبری است. بعد داستان‏ها و پیام او به یونانی نوشته شد و انجیل (به معنی مژده) نامیده شد. این انجبل‏های یونانی به لاتین ترجمه شدند و در دوران نوزایی (رنسانس) از لاتین به زبان‏های دیگر اروپایی ترجمه شدند. بنابراین چند مرحله ترجمه باعث بروز برخی اشکالات شده است.

در کتاب «عیسا: اسطوره‏ها و پیام» نوشته‏ی لیزا اسپری این توضیح را خواندم:
از جمله اشتباه‏های ترجمه در انجیل به انگلیسی همین موضوع ”پرستش“ عیسا توسط مغان شرقی است. در «کتاب مقدس جدید امریکایی» (New American Bible=NAB) که ترجمه‏ی علمی‏تری است این فعل به صورت «احترام گذاشتن» (pay homage) ترجمه شده است نه «پرستیدن» (worship). واژه‏ی آرامی اصلی «سگد» (sagad) است. (JESUS: Myths & Message. by Lisa Spray)

سگد همان «سجده» در عربی است. و می‏دانیم که مغان ایرانی به جز اهورا مزدا کسی را نمی‌پرستیدند.

هفته‏ی پیش در محل کار، روی بسته‏ی چای عکس سه مرد با قیافه‏های عربی و سوار بر شتر را دیدم و زیر آن نوشته بود: سه خردمند شرقی! به همکارم گفتم این سه خردمند شرقی مغ ایرانی بودند نه شترسوار عرب! گفت مگر ایرانیان شترسوار نبودند؟ گفتم ببخشید؟! گفت در فیلم اسکندر (الکساندر) ساخته‏ی اولیور استون این طور بود. گفتم آن فیلم پر است از خطاهای تاریخی از جمله همین دسته‏ی شترسواران عرب در ارتش ایران. و بعد او را به نوشته‏ی دکتر کاوه فرخ درباره‏ی این فیلم راهنمایی کردم:

نقد دکتر کاوه فرخ درباره‏ی خطاهای فیلم اسکندر (الکساندر)

مشخصات فیلم اسکندر (الکساندر)

1 نظر:

Anonymous said...

جناب شهر براز درود بر شما

من نیلوهر مهر زمین یکی از نویسندگان تالار گفتمان هخامنشیان به نشانی الکترونیکی: www.hakhamaneshian .net

من بند هایی از نوشتار شما با نام مسیح و مغان برای نوشتار تاریخچه ی قم سند آوردم البته با درج نام همچنین آن نوشتاری شما درباره ی آتش پرستی تازیان بود و جناب شهر براز از شما دعوت می کنم با توجه به زمینه کار تالار از ماقبل تاریخ تا پایان ساسانیان اگر دوست داشتید با ما همکاری کنید و آنها را در تالار بگذارید تا از آن دانش نامه ی ایران باستان گرد آوری شود و اگر نخواستید اگر اجازه بدهید برای مقاله نویسی از نوشتار های شما سند بیاوریم و باز هم اگر مایل نبودید برای من در تالار پیام شخصی بگذارید از اینکه بدون اجازه از نوشتار شما سود جستم پوزش می خواهم هدف تالار در راه زنده کردن فرهنگ ایران زمین و گرفتن جشنهای ایرانی و آشنایی جوانان ایرانی با فرهنگ فرمند ایران زمین است

با سپاس
مهر زمین