چهارشنبه سوری در آلمان

سه‌شنبه ٢۶/اسفند/١٣٩٣ - ١٧/مارچ/٢٠١۵

امروز دوست گرامی، رفیق فردوسی (داود خزایی)، برایم مطلب جالبی فرستاد درباره‌ی جشنی در آلمان و هلند به نام «بیکه‌برنن» (Biikebrennen) که بخش دوم آن به معنای «سوختن» است و با burn انگلیسی همریشه است. بخش نخست هم در زبان فریسیایی (Frisia) است و با bake (پختن) در زبان انگلیسی همریشه است و شاید به معنای «بوته/بته» باشد.

این جشن در روز ٢١ فوریه / یکم اسفند هر سال برگزار می‌شود و در آن بته‌هایی گرد آورده شده و سوزانده می‌شوند. در ویکی‌پدیای انگلیسی نوشته شده که ریشه‌ی این جشن دانسته نیست. در صفحه‌ی آلمانی ویکی‌پدیا آگاهی بیشتری داده شده است و گفته که

ریشه‌ی این رسم دانسته نیست. اما در دوران میانه (قرون وسطا) برای دور کردن ارواح بد آتش افروخته می‌شد و همچنین در دانمارک زنان در جزیره آتش می‌افروختند تا به مردان خبر بدهند که به کمک‌شان برای کارهای خانه و «دیگر کارها» نیاز دارند. تنها از میانه‌ی سده‌ی نوزدهم میلادی است که روز ٢١ فوریه به عنوان این جشن اعلام شد و آتش‌های بزرگ به این شکل افروخته می‌شوند و مردم در کنار آن به جشن و پایکوبی می‌پردازند.

در سایت رادیوی آلمان (دویچه وله) گفته شده که:

ریشه‌ی این رسم در سنتی از منطقه‌ی فریسیا برمی‌گردد که برای خشنودسازی وُتَن (Wotan یا اُدین Odin)، ایزد اروپاییان پیشامسیحی بوده است. بعدها این آتش برای بدرودگویی به دریانوردانی برگزار می‌شد که برای شکار وال (نهنگ) می‌رفتند. امروزه این رسم بیشتر جاذبه‌ی گردشگری است و مردم گرد هم می‌آیند تا آواز بخوانند و برقصند و بنوشند.

به نظرم، شاید این رسم آتش‌افروزی ریشه باورهای ایرانیان داشته باشد. زیرا در سده‌ی نوزدهم م. آلمانیان خیلی از ایران باستان تاثیر گرفتند. پیشتر جستاری درباره‌ی تاثیر ایران باستان بر گاهشماری انقلاب فرانسه نوشته بودم.

جالب است که در اروپا، سنت‌های پیشامسیحی روزآمد می‌شوند و جاذبه‌های گردشگری می‌شوند اما در کشور ما - که به احتمال زیاد ریشه‌ی این سنت است - به جرم «آتش پرستی» آن را «حرام» کرده‌اند و مردم هم چنان چهارشنبه سوری را تحریف و خراب می‌کنند و آن را ترسناک و خسارت‌آفرین می‌کنند که باعث گریز و دوری برخی از آن می‌شوند.