گردش خون

پنج‏شنبه ٤/آبان/١٣٨٥-٢٦/اكتبر/٢٠٠٦

در تاريخ‏هاي علمي غرب كشف گردش خون طبيعتا به پزشك انگليسي ويليام هاروي (William Harvey) نسبت داده مي‏شود كه اثر وي به نام ”مقاله‏اي درباره‏ي حركت قلب و خون“ در سال ١٦٢٨ ميلادي/١٠٠٧ خورشيدي منتشر شد و نظريه و كار پزشكي را تغيير شكل داد. كشف بزرگ وي به دنبال و به كمك كار يك پزشك و قاضي اسپانيايي بود به نام ميگل سروتو (Miguel Serveto) كه عموما به نام مايكل سروتوس(حدود ١٥١١ تا ١٥٥٣ ميلادي/٨٩٠ تا ٩٣٢ خورشيدي) شناخته مي‏شود. او نيز مكان خود در تاريخ علم را مديون كشف گردش خون در شش‏ها است كه در سال ١٥٥٣ ميلادي/٩٣٢ خورشيدي منتشر شد.

اما حدود ٣٠٠ سال پيش از سروتو، يك پزشك شرقي مطالبي در مورد گردش خون و ارتباط قلب و شش‏ها نوشته بود. نام وي علاالدين ابوالحسن علي ابن ابي الحزم القرشي معروف به ابن نفيس است. وي متولد ١٢١٣ ميلادي/٥٩٨ خورشيدي در دمشق اما اصل وي از فرارود (ماوراءالنهر) بود. (قرش بر وزن فرش شهري در فرارود بوده است). وي همچنين شرحي بر قانون پورسينا نوشته است.
وي بر اثر دانش خود در كالبدشكافي (آناتومي) و تفكر علمي به اين نتيجه رسيده بود كه خون بين قلب و شش در گردش است.

بعدها در دوران بيداري اروپا اين نوشته توسط فردي به نام آندريا آلپاگو (مرده حدود سال ١٥٢٠ ميلادي/٨٩٩ خورشيدي) از عربي ترجمه شد. آلپاگو ساليان زيادي را در سوريه به گردآوري و ترجمه‏ي دست‏نوشته‏هاي پزشكي عربي گذراند.
ترجمه‏هاي آلپاگو منبع سروتو و نوشته‏هاي سروتو منبع كار هاروي قرار گرفت.

اما سروتوس در ١٤ آگوست ١٥٥٣/ ٢٥ امرداد ٨٩٩ خورشيدي در شهر جنوا دستگير شد و به كفر و كژآييني (ارتداد) متهم شد. سران مذهب پروتستانت و از جمله ژان كالون از وي خواستند كه آراي ديني‏اش را پس بگيرد يا پيامدهاي آن را بپذيرد. سروتوس خودداري كرد و در ٢٦ اكتبر ١٥٥٢ ميلادي / ٤ آبان ٨٩٩ خورشيدي محكوم شد و روز بعد به عنوان مرتد در آتش سوزانده شد.

Jean Calvin بنيانگذار شاخه‏اي از مذهب پروتستان در مسيحيت كه به نام خودش كاولنيزم خوانده مي‏شود.

جزيه

شنبه ٣٠/سپتامبر/٢٠٠٦-٨/مهر/١٣٨٥

جَزيه ماليات سرانه‏اي است كه دولت اسلامي از كافران ذمي (پيروان ساير دين‏ها مانند مسيحيان و يهوديان و زرتشيتان) ساكن در جامعه‏ي اسلامي مي‏گرفتند (يا هنوز مي‏گيرند؟).
كافر ذمي يا كافر كتابي كسي است كه داراي كتاب آسماني باشد اما به اسلام اعتقاد نداشته باشد.

امروز فهميدم كه جزيه تازي‏شده (معرب) گزيت (gazit) پارسي است. گزيت باجي بوده كه در زمان ساسانيان از همه‏ي مردم گرفته مي‏شده است.
ابن اثير مي‏گويد ”جزيه دادن بر همه‏ي مردم به جز اشراف و صاحبان بيوتات (خانه‏ها) و نظاميان و مرزبانان و منشيان و كارمندان ديواني لازم بود و مقدار آن به تناسب ِشأن و موقعيت افراد چهار، شش،‌ هشت و يا دوازده درم در سال بود.“

”چون عمر به خلافت رسيد بر دارندگان نقره هر مرد ٤٠ درم و بر دارندگان طلا هر مرد ٤ دينار جزيه تعيين شد. بعدها از ثروتمندان سالي ٤٨ درم (ماهي ٤ درم)، از افراد متوسط سالي ٢٤ درم (ماهي ٢ درم) و از فقيران سالي ١٢ درم (ماهي ١ درم) ماليات مي‏گرفتند. زنان و كودكان و معلولان و مصدومان و راهبان معاف بودند. گاهي اين ماليات از روي درآمد تعيين مي‏شد.“ (تاريخ جرجي زيدان)

هر دينار برابر ده درم (تازي: درهم) و هر درم برابر شست پشيز بوده است. در زمان عمر هر درم هفت دهم مثقال سيم (نقره) بوده است. هر مثقال برابر ١٠٠ دانه‏ي جو وزن داشته است. مثقال برابر ٤.٦٤ گرم است. بنابراين هر درم حدود ٣ گرم نقره است.

فردوسي مي‏گويد:
گزيتي نهادند بر يك درم ------------ گزيتي كه دهقان نباشد دژم
(دهقان تازي‏شده‏ي دهگان است. دهگان در پارسي به بزرگ ده گفته مي‏شده است. امروزه به غلط به كشاورز مي‏گويند دهقان.)
و يا
گزيت رَز بارور شش درم --------- به خرماستان بر همين زد رقم
يعني ماليات درخت مو (انگور) بارور شش درهم بود. براي درخت خرما هم همين رقم.

آناهيتا

شنبه ٢٣/سپتامبر/٢٠٠٦ - ١/مهر/١٣٨٥

اناهيتا يا آناهيتا به معني ”بدون آلودگي“ است و از ايزدبانوان باستاني ايران است. وي ايزد باروري و نگهبان دوشيزگان است. متاسفانه امروزه اين نام به صورت ناهيد در آمده كه معني وارون دارد. زيرا ”ا“ در آغاز واژه معني منفي‏ساز دارد مانند امرداد به معني بي‏مرگي كه به صورت مرداد درآمده!
اناهيتا در سراسر ايران ستايشگاه‏هايي داشته است و يكي از آنان كه در كرمانشاه واقع شده جزو ميراث فرهنگي جهان ثبت شده است.
يكي ديگر از پرستشگاه‏هاي آناهيتا در مركز ايران در نزديكي ري بوده است. بعد از اسلام ايرانيان با ساختن داستان شهربانو دختر يزدگرد ساساني كه به همسري حسين ابن علي درآمد سعي كردند بخشي از فرهنگ‏شان را حفظ كنند. بخشي از اين داستان مي‏گويد كه شهربانو بعد از واقعه‏ي كربلا از دست سپاهيان يزيد فرار كرد و به سمت ري آمد. در نزديكي ري به كوهي پناه برد كه امروزه كوه بي‏بي شهربانو نام دارد و محل گردش و گاهي راز و نياز مردم مسلمان تهران است.

ايران و يونان

دوشنبه ١٨/سپتامبر/٢٠٠٦-٢٧/شهريور/١٣٨٥

امروز در سايت ويكي پديا مقاله‏اي بود در مورد پريكلس (Pericles) سردار يوناني و اشاره‏اي نيز كرده بود به جنگ ايران و يونان.

ايران در زمان هخامنشي بزرگترين قدرت سياسي و نظامي جهان متمدن بود اما يونان مجموعه‏اي بود از چند شهر كوچك كه همديگر را نيز تحمل نمي‏كردند و امكان اتحاد بين‏شان وجود نداشت. به همين خاطر به صورت شهرهاي مستقل اداره مي‏شدند. كه نوع ساده و پيش پا افتاده‏اي از زندگي اجتماعي و يك سطح بالاتر از زندگي روستايي است. يونان در برابر ايران جايگاهي نداشت.
حتي هردوت كه برخي او را پدر تاريخ مي‏دانند تمام كتاب خود را به تاريخ ايران اختصاص داده است.

هم اكنون اين شهرهاي مستقل به عنوان نخستين مردم‏سالاري (دموكراسي)‏هاي تاريخ خوانده مي‏شوند! حال آن كه وضعيت اين شهرها نه به خاطر پيشرفته بودن بلكه به خاطر ساده بودن و ابتدايي بودن زندگي شهري آنان بوده است. انگار بگوييم بيعت در زندگي قبيله‏اي عربان نشانه‏ي مردم‏سالاري و پيشرفته بودن جوامع بياباني است! (البته برخي چنين ادعايي دارند!) مسلم است كه اداره‏ي يك امپراتوري به وسعت شاهنشاهي هخامنشي كه از مرز هندوستان تا درياي مديترانه و شمال آفريقا بوده بسيار مشكل‏تر و پيچيده‏تر است تا اداره‏ي شهري مانند آتن يا اسپارتا.

ارسطو مي‏گفت بردگان آفريده شده‏اند تا كار كنند و من ارباب فقط بايد فكر كنم. به نوشته‏ي استاد پرويز شهرياري يونانيان از هر گونه كار عملي خودداري مي‏كردند و مي‏گفتند كار براي بردگان است. علت دلبستگي‏شان به هندسه و رياضيات به خاطر فكري بودن و غيركاربردي بودن اين دو علم (از ديد آنان) بود.

همه‏ي يونانيان آرزوي داشتن كشوري مانند ايران را داشتند. كما اين كه اسكندر مقدوني آرزوي تسخير شاهنشاهي ايران را داشت و به اين آرزو نيز رسيد. و با وجود سوزاندن كاخ پارسه (تخت جمشيد يا پرسپوليس) در برابر آرامگاه كورش سر تعظيم فرود آورد و نظام اداره‏ي ايرانيان را حفظ كرد. بعدها نيز روميان در اداره‏ي امپراتوري خود از الگوي ايرانيان پيروي كردند.
عظمت و شكوه حكومت سيسد ساله‏ي هخامنشيان (٦٤٨ تا ٣٣٠ پيش از ميلاد) به اندازه‏اي بود كه بعدها پارتيان (اشكانيان. ٢٥٠ پيش از ميلاد تا ٢٢٥ پس از ميلاد) سعي در تجديد آن كردند. و وقتي ٥٠٠ سال بعد از براندازي هخامنشيان دولت ساسانيان به قدرت رسيد در همان جاهايي كتيبه ساختند كه كورش و داريوش بزرگ چنين كرده بودند.

يونانيان مغرور و خودخواه و خودبزرگ‏بين در تاريخ‏هاي خود چنان وانمود كرده‏اند كه گويي بزرگترين و مهم‏ترين مركز تمدن دنيا هستند. در حالي كه تالس دانش هندسه‏ي خود را از مصريان گرفت و فيثاغورس در سفر به ميان‏رودان (بين‏النهرين) و بابل با رياضيات پيشرفته‏ي آنان آشنا شد. يونانيان به قدري خودخواه بودند كه خود را متمدن و هر كس ديگر را وحشي (بربر) مي‏ناميدند.

در حدود ٥٠٠ سال پيش از ميلاد يونانيان شورش كردند و توسط دولت هخامنشي ساكت شدند. هم اينان وقتي از جنگ با ايران نوشتند چندان غلو كردند كه هيچ عقل سالمي نمي‏تواند آن را باور كند. نوشته‏اند كه سپاه ايران در حمله به يونان از دو و نيم ميليون نفر تشكيل مي‏شد و شهر كوچك آتن اين سپاه را شكست داد!!!!
جابه جا كردن اين عده انسان هم امروز كه ٢٥٠٠ سال از آن زمان مي‏گذرد كار آساني نيست. اصلا آيا ارتش ايران در آن زمان به اندازه‏اي بود كه بتواند ٢ ميليون نفر را فقط به لشكركشي يونان بفرستد؟ پس تكليف پاسداري از جاهاي ديگر شاهنشاهي پهناور هخامنشي در اين فاصله به عهده‏ي كه بوده است؟

اسماعیل صفوی

شنبه ١۶/سپتامبر/٢٠٠۶ - ٢۵/شهریور/١٣٨۵

درباره‌ی شاه اسماعیل صفوی صحبت‌های زیادی شده است. این هم یک نظری متفاوت با آنچه رایج است و شاید ناگفته‌های تاریخ؟

در سده‏ی شانزدهم میلادی/دهم خورشیدی سرنوشت ایران به دست یک کودک نامتعادل روانی به نام اسماعیل صفوی افتاد که خود را شاه ایران می‏نامید و با زور شمشیر و پشتیبانی تاتاران قزلباش (سرخ‏سر یا سرخ‏کلاه) مردم ایران را به مذهب شیعه گردانید.

اسماعیل در آن زمان دوازده سال بیش نداشت و ادعا می‏کرد که امامان شیعه پشت و پناه او هستند و خدا و پیامبر اسلام نگهبان او. از یک سو نسب خود را به امام موسی کاظم امام هفتم شیعیان می‏رساند و از سوی دیگر خود را وارث پادشاهان ساسانی ایران می‏دانست.
پدر وی سلطان جنید در جنگ با سنیان کشته شده بود و مادرش - که مارتا نام داشت و مسیحی بود - کینه‏ی سنیان را در او پروده بود. مارتا نیز خود شاهزاده‏ی یونانی بود که از ترکان عثمانی کینه داشت. اسماعیل در ذهن کوچک خود گمان می‏کرد سنیان ایران همان کسانی هستند که علی و خاندانش را از حق خلافت بر مسلمانان مرحوم کرده‏اند.

وی در راه تبدیل مذهب ایرانیان از سنی به شیعه کشتارهای فجیعی و جگرخراشی کرد و مردم را با شکنجه‏های وحشیانه مجبور به تغییر مذهب کرد. شکنجه‏هایی چون مالیدن عسل به بدن و در قفس آهنی گذاشتن شخص و رها کردن مورچه بر او. شکنجه‏هایی که بازگویی آنها هم شرم‏آور است: دختران و زنان مردم را در خیابان برهنه کرده و آنها را زیر خر نر می‏گذاشتند و به خانواده می‏گفتند که به عمر و ابوبکر و عثمان و عایشه لعنت و دشنام بگویند!

در جنگ با محمد شاهی‏بیک - (شیبک) خان ازبک - پس از آن که شیبک خان کشته شد اسماعیل به قزلباشان گفت هر که مرا دوست دارد باید گوشت شیبک خان را بخورد. قزلباشان گوشت جنازه‏ی شیبک خان را خام خام به دندان کشیدند و در این کار با هم به رقابت می‏پرداختند. سپس کاسه‏ی سر شیبک خان خالی شد و به زر گرفته شد تا اسماعیل در این کاسه شراب بنوشد!

بلای قزلباشان تاتار که هیچ احساسی به ایران و فرهنگ ایرانیان نداشتند و شهرهای ایران را صرفا شکارگاه و مکانی برای تاراج و غارت می‏دیدند زخم سترگی بر پیکره‏ی ایران گذاشت و ایرانیان را خموده و خمیده کرد. اسماعیل صفوی و پسرش تهماسب برای شیعه کردن ایرانیان و حقانیت بخشیدن به حکومت خود از آخوندهای فقیر شیعه‏ی دوازده امامی جبل عامل دعوت کردند تا به ایران بیایند و آنان نیز در امواج گسترده به ایران سرازیر شدند تا در این خوان یغما شریک شوند.

برگرفته از وبگاه ایران‏تاریخ دکتر امیرحسین خنجی.

درباره‏ی تارج و غارتگری تاتاران و ترکان، عبدالرحمان جامی می‏گوید:
این شنیدستی که ترکی وصف جنت چون شنید---------- گفت با واعظ که «آنجا غارت و تاراج هست؟»
گفت «نی»، گفتا «بدتر باشد ز دوزخ آن بهشت -------- کاندرو کوته بود از غارت و تاراج دست»

پی‌نوشت:
اندکی ویرایش برای روشن‌تر کردن نقل قول از دکتر خنجی.

ارتباط ايران و جنوب لبنان

شنبه ٢/سپتامبر/٢٠٠٦ - ١١/شهريور/١٣٨٥

مجموعه مقاله‏هاي جالبي خواندم از اسماعيل نوري علا درباره‏ي ارتباط تاريخي ايران و جنوب لبنان در اين نشاني:

-در واقع می توان گفت اسلامی که «تسنن» نام گرفت اختراعی غيرعرب است و در آن ميان سهم عمده به بخشی از دينکاران خودفروخته زرتشتی تعلق دارد که به صورت فقهای اسلامی رنگ عوض کردند و به تدوين شريعت اسلامی بر موازين خرافات زرتشتی (که خود هيچ ربطی به آموزه های زرتشت دو هزار سال پيش از ساسانيان نداشت) پرداختند. اغلب بزرگان فقه مذاهب چهارگانه تسنن، ايرانی (و روحانی زرتشتی زاده!) بودند؛
- تشيع، برخلاف دروغی که امروز گفته می شود و آن را محصول «نبوغ ايرانی» و وسيله ای برای ادامه «پادشاهی خونی و ميراثی» می دانند، در آن هزار سال هيچگاه جائی گسترده در ايران نداشت.
- در دل قلمرو گسترده دولت مقتدر عثمانی، شيعيان اثنی عشری (که بنياد مذهبشان بر پايه فرض نامشروع و غصبی بودن مسند سه خليفه راشدين مورد احترام سنی ها و لعنت کردن آنان گذاشته شده بود) تنها به مدد تقيه کردن و سياسی عمل نکردن توانسته بودند زنده بمانند، بعلت راه نداشتن به مراتب بالای زندگی اجتماعی، جزء فقيرترين و عقب مانده ترين اقشار اجتماعی حکومت اسلامی محسوب می شدند. و اگر در جاهای ديگر دنيا در اقليت بودن توانسته باشد برای برخی از مردمان به يافته شدن راه هائی در راستای دستيابی به ثروت و منزلت اجتماعی منجر گردد، در مورد شيعيان اثنی عشری ساکن در قلمرو سلطنت اسلامی اين امر چيزی جز تسلط فقر و غوطه ور شدن در خرافات با خود نداشت و تشيع دوازده امامی هر روز بيشتر از روز پيش به دعانويسی و دعاخواری و توسل و اشگ و زاری و نذر و توبه و سينه زنی و قمه زنی و زنجير زنی آغشته شد.

بخش يكم


بخش دوم: نگاهی به منابع

بخش سوم: توضيح برخی ناراستی‏های تاريخی

بخش چهارم: تشيع صفوی در دوران پيش از جبل عاملی‏ها

بخش پنجم: مذهب جعفری، فقه جبل عاملی‏ها و ايران امروز

آخرين ملاحظات در مورد آخوندهای مهاجر جبل عاملی

تاريخ ايران

جمعه ٤/آگوست/٢٠٠٦ - ١٣/مرداد/١٣٨٥
چند مقاله از علي ميرفطروس در مورد تاريخ ايران:

«سفارت مآبا! ... وسعت ملک فرنگستان چقدر است؟ ثانیاً: فرنگستان عبارت از چند ایل نشین یا چادرنشین است؟ خوانین و سرکردگان ایشان کیانند؟ (آیا) فرانسه هم یکی از ایلات فرنگ است؟ بناپارت نام کافری که خود را پادشاه فرانسه می داند کیست و چکاره است؟ ... اینکه می گویند (مردم انگلیس) در جزیره ای ساکنند و ییلاق و قشلاق ندارند راست است یا نه؟ آیا لندن جزئی از انگلستان است یا انگلستان جزئی از لندن؟ احسن طُرُق برای هدایت فرنگیان گمراه به شاهراه اسلام و بازداشتن ایشان از اکّل میّت و لحم خنزیر کدام است؟ ...»
فتحعلی شاه قاجار در نامه ای به سفیرش در استانبول

برگرفته از: مشروطيت - بخش يكم

روشنفكران عصر مشروطيت و رضاشاه ـ اساساً ـ متكي بر انديشه هاي متفكران عصر روشنگري فرانسه (مانند روسو، ولتر و منتسكيو) بودند، در حاليكه روشنفكران عصر محمد رضاشاه - عمدتاً - متكي بر آراء و عقايد لنين و ماركس و مائو و چه گوارا (و حتي انور خوجه!!) بودند، (به نظر من، اين دوره، يكي از فقيرترين و حقيرترين دوره هاي انديشة سياسي در ايران بشمار مي رود). روشنفكران عصر مشروطه و رضاشاه در پيِ نوسازي و مهندسي اجتماعي بودند، در حاليكه روشنفكران عصر محمد رضاشاه - عموماً - در پي ویرانی و سرنگوني بودند. به عبارت دیگر: احزاب و ایدئولوژی های بعد از مشروطیّت (چه اسلامی و چه مارکسیست - لنینیستی) عموماً در پی انقلاب و کسب قدرت سیاسی بودند، بهمین جهت این احزاب و ایدئولوژی ها در ذات خویش حامل یا مُروّج خشونت و خونریزی و کشتار بودند. نفوذ اندیشه های انقلابیون روسی و خصوصاً پیروزی انقلاب اکتبر در روسیه و تأثیر آن بر روشنفکران ایرانی، خشونت را به ابزاری لازم در نزد روشنفکران و مبارزان ایرانی بدل ساخت.

برگرفته از: مشروطيت - بخش دوم

ایران - بعنوان «چهارراه حوادث» - بارهای بار مورد هجوم و تاخت و تاز اقوام و خصوصاً ایلات و عشایر مختلف بوده. به عبارت دیگر: بعد از فروپاشی امپراطوری ساسانی و فقدان یک حکومت مقتدر مرکزی، ایران - در یک رَوَند ١٤٠٠ ساله - گرفتار هجوم قبایل عرب، اُزبک، غزنوی، سلجوقی، غُز، قراختائی، آق قویونلوها (گوسفند سفیدها)، قره قویونلوها (گوسفند سیاه ها)، چنگیز، تیمور، قزلباشان صفوی، افشاریه، زندیّه و قاجارها بوده است. این ایلات و عشایر، فاقد فرهنگ و تمدّن و مناسبات اجتماعی پیشرفته بودند و در فتح شهرهای ایران - اساساً- دستیبابی به «مراتع» و «چراگاه» های جدید را جستجو می کردند. بهمین جهت، مثلاً وقتی به کتابخانه ها و مراکز فرهنگی و علمیِ مرو، بلخ و بخارا و نیشابور می رسیدند، جعبه ها و قفسه های کتاب را به «کاهدان» و «آخور» چهارپایان خویش تبدیل می کردند. خوبست اشاره کنم که تنها در یکی از ١٠-١٢ کتابخانه شهر مرو، ١٢ هزار جلد کتاب از انواع و اقسام علوم (ریاضیات، طبیعيّات، هندسه، نجوم، ادبیات و ...) وجود داشت بطوریکه «یاقوت حَمَوی» (سیّاح معروف عرب) توانست ٢٠٠ جلد کتاب از کتابخانه «مرو» به امانت بگیرد ... این در حالی است که در همان زمان (قرن سیزدهم میلادی) بقول «آدام متز»: بزرگترین کتابخانه شهر «بامبرگ» (آلمان)، فقط ٩٦ جلد کتاب داشت.

برگرفته از: تاريخ ايران تاريخ دردناك گسست‏ها