ساسانیان و هخامنشیان

چهارشنبه ٣١/امرداد/۱۳۸۶ - ٢٢/آگوست/٢٠٠٧

همان طور که در کتاب جورج راولینسون در فصل اردشیر پاپکان و شاپور دوم یادآور شده ساسانیان خود را وارثان هخامنشیان دانسته و انتقام فتح ایران توسط اسکندر مقدونی را از اروپاییان گرفتند.

آنان صخره‏کنده‏های خود را در کنار صخره‏کنده‏های هخامنشیان ساخته و از آنان تقلید می‏کردند. همچنین در سازمان ارتش و لباس و درجه‏ها و مقام‏ها از اصطلاح‏ها و سبک هخامنشیان پیروی کردند. اما این موضوع همچنان موضوع بحث است.

در پایگاه ساسانیکا، مقاله‏ی جالبی خواندم از شادروان استاد علیرضا شاپور شهبازی در همین زمینه.

وی ابتدا نظر شرق‏شناسانی مانند تئودور نولدکه و دیگران را نقل می‏کند که معتقد بودند ساسانیان از هخامنشیان بی‌خبر بودند. سپس سندهای تاریخی رومی را نقل می‏کند که در آنها نامه‌های اردشیر و شاپور نقل شده است. سپس نظر استاد احسان یارشاطر را نقل می‏کند.

استاد یارشاطر معتقد است که ساسانیان از هخامنشیان خبر نداشتند و خود را دنباله‏ی شاهان پیشدادی و کیانی می‏دانستند و به همین خاطر پارسه (پرسپولیس، پایتخت هخامنشیان) به نام تخت جمشید شناخته می‏شده است. در خوتای نامگ که در زمان ساسانیان گردآوری شد و تاریخ ملی ایران تا زمان خسرو پرویز بوده (و شاهنامه بر اساس آن سروده شده) نامی از هخامنشیان نیست و پس از کیانیان به حمله‏ی اسکندر و حکومت اشکانیان و سپس ساسانیان پرداخته شده است.

استاد شهبازی معتقد است که ساسانیان اولیه از هخامنشیان خبر داشتند و تاریخ آنان را به خوبی می‏دانستند و با نشان دادن شباهت‏های زیاد بین سخنان و دستورهای اردشیر پاپکان و داریوش بزرگ هخامنشی می‏گوید این عقیده‏ی رایج که تاریخ ایران شفاهی بوده چندان درست نیست. و درباره‏ی علت نبودن نام هخامنشیان در خوتای نامگ می‏گوید که خوتای نامگ در دوران اواخر ساسانی (۴۰۰ سال پس از اردشیر پاپکان) نوشته شده و شاه ساسانی به موبدان موبد دستور گردآوری تاریخ ایران را می‏دهد. موبدان نیز به اوستا مراجعه کرده و به خاطر این که زرتشت دین خود را به گشتاسپ پادشاه کیانی عرضه کرد تاریخ را از کیانیان شروع کردند.

جزییات بیشتر را در خود مقاله بخوانید.