گردش خون

پنج‏شنبه ٤/آبان/١٣٨٥-٢٦/اكتبر/٢٠٠٦

در تاريخ‏هاي علمي غرب كشف گردش خون طبيعتا به پزشك انگليسي ويليام هاروي (William Harvey) نسبت داده مي‏شود كه اثر وي به نام ”مقاله‏اي درباره‏ي حركت قلب و خون“ در سال ١٦٢٨ ميلادي/١٠٠٧ خورشيدي منتشر شد و نظريه و كار پزشكي را تغيير شكل داد. كشف بزرگ وي به دنبال و به كمك كار يك پزشك و قاضي اسپانيايي بود به نام ميگل سروتو (Miguel Serveto) كه عموما به نام مايكل سروتوس(حدود ١٥١١ تا ١٥٥٣ ميلادي/٨٩٠ تا ٩٣٢ خورشيدي) شناخته مي‏شود. او نيز مكان خود در تاريخ علم را مديون كشف گردش خون در شش‏ها است كه در سال ١٥٥٣ ميلادي/٩٣٢ خورشيدي منتشر شد.

اما حدود ٣٠٠ سال پيش از سروتو، يك پزشك شرقي مطالبي در مورد گردش خون و ارتباط قلب و شش‏ها نوشته بود. نام وي علاالدين ابوالحسن علي ابن ابي الحزم القرشي معروف به ابن نفيس است. وي متولد ١٢١٣ ميلادي/٥٩٨ خورشيدي در دمشق اما اصل وي از فرارود (ماوراءالنهر) بود. (قرش بر وزن فرش شهري در فرارود بوده است). وي همچنين شرحي بر قانون پورسينا نوشته است.
وي بر اثر دانش خود در كالبدشكافي (آناتومي) و تفكر علمي به اين نتيجه رسيده بود كه خون بين قلب و شش در گردش است.

بعدها در دوران بيداري اروپا اين نوشته توسط فردي به نام آندريا آلپاگو (مرده حدود سال ١٥٢٠ ميلادي/٨٩٩ خورشيدي) از عربي ترجمه شد. آلپاگو ساليان زيادي را در سوريه به گردآوري و ترجمه‏ي دست‏نوشته‏هاي پزشكي عربي گذراند.
ترجمه‏هاي آلپاگو منبع سروتو و نوشته‏هاي سروتو منبع كار هاروي قرار گرفت.

اما سروتوس در ١٤ آگوست ١٥٥٣/ ٢٥ امرداد ٨٩٩ خورشيدي در شهر جنوا دستگير شد و به كفر و كژآييني (ارتداد) متهم شد. سران مذهب پروتستانت و از جمله ژان كالون از وي خواستند كه آراي ديني‏اش را پس بگيرد يا پيامدهاي آن را بپذيرد. سروتوس خودداري كرد و در ٢٦ اكتبر ١٥٥٢ ميلادي / ٤ آبان ٨٩٩ خورشيدي محكوم شد و روز بعد به عنوان مرتد در آتش سوزانده شد.

Jean Calvin بنيانگذار شاخه‏اي از مذهب پروتستان در مسيحيت كه به نام خودش كاولنيزم خوانده مي‏شود.